Auteur: Eline Engelhart, pleegzorgpionier
Er is veel te leren en te communiceren via de sociale media. Maar hoe ga je als opvoeder wijs om met het mediagebruik van je (pleeg)kind en dat van jezelf? En wat zegt de wet hierover? In deze blog zet ik een flink aantal praktische tips op een rij. Zodat sociale media leuk blijven, ook binnen pleegzorg.
Als pleegouder/opvoeder hebt u de taak om uw pleegkind bewust en selectief met het media-aanbod (gamen, internetten, lezen, tv-kijken) om te leren gaan. En om ervoor te zorgen dat hij of zij de inhoud van dat aanbod op waarde leert schatten. Stem daarom de mate waarin u zicht houdt op het mediagebruik van uw pleegkind, uw pleegkind begeleidt, begrenst, stuurt en beschermt, af op de ontwikkelfase van uw pleegkind, zijn/haar capaciteiten, karakter en voorgeschiedenis.
(Gelukkig) hebben de meeste kinderen een voorkeur voor de media die past bij hun leeftijd. Jonge kinderen kijken bijvoorbeeld graag naar eenvoudige educatieve filmpjes of vrolijke tekenfimpjes op tablet, mobiel. Pubers volgen vaak vloggers die demonstraties geven van spannende experimenten, praten over idolen en trends of praktische zaken uitleggen.
Praat met je pleegkind over sociale media. Maak met je pleegkind (en/of zijn ouders!) afspraken over het gebruik van sociale media. Spreek af wat is toegestaan en wat niet? Hoe vaak per week, hoe lang per dag? Mag het internet wel of niet worden gebruikt buiten het zicht of na bedtijd? Stem ook de mate van (pleeg)ouderlijk toezicht af en ben duidelijk over wat u wel en niet controleert. Daarnaast is het heel zinvol om uw pleegkind uit te leggen wat de risico’s kunnen zijn bij het spelen van online games, het maken en verspreiden van selfies en hoe (verschillend) anderen zijn/haar tekstberichten kunnen interpreteren. Met alle gevolgen van dien.
Wist u dat u met de functie Ouderlijk toezicht op uw computer het gebruik van spellen of het bekijken van bepaalde programma’s of websites kunt instellen. Ongewenste spellen of programma’s kunt u blokkeren.
GamBlock is (betaalde) software waarmee o.a. goksites, sportweddenschappen, handelen in aandelen en fantasy spellen op Windows computers en Android telefoons geblokkeerd kunnen worden. U kunt zelf invullen welke websites u wilt afgrendelen.
Privacy en sociale media
Internet hoort bij het leven van vandaag de dag. Dat heet vele voordelen, maar ook enkele nadelen. Alles en iedereen is vindbaar op het digitale net. Via internet bent ook u en uw pleegkind doorgaans makkelijk te traceren. Hoe u omgaat met uw eigen persoonlijke gegevens is uiteraard uw eigen keuze. Maar u bent verplicht zeer zorgvuldig om te gaan met de privacy van uw pleegkind.
Niemand mag (herkenbaar) beeld- of geluidsmateriaal op sociale media plaatsen zonder nadrukkelijke toestemming van de betreffende persoon of zijn wettelijk vertegenwoordiger. Dat betekent ook dat u toestemming van uw pleegkind (en bij minderjarigheid ook van zijn wettelijk vertegenwoordiger) nodig hebt om foto’s te plaatsen waar uw pleegkind herkenbaar op staat.
Ook mag u geen persoonlijke gegevens kenbaar maken over de personen die staan afgebeeld, mits met toestemming van de betreffende persoon of zijn wettelijke vertegenwoordiger én het in het belang van die persoon is. Plaats en deel geen foto’s, films of geluidsfragmenten op (openbare) social media waarin uw pleegkind (herkenbaar) te zien of te horen is, Deel geen berichten met de (getagde) naam van uw pleegkind.
Neem uw taak om de privacy van uw pleegkind (mede) te bewaken serieus. U kunt uw directe vrienden en familie op de hoogte houden van de activiteiten van uw pleeggezin via o.a. e-mail, whatsapp of een besloten groep op facebook.
Informeer uw pleegkind (of andere gezinsleden) over de richtlijnen en risico’s van het delen van persoonlijke informatie via de sociale media.
Realiseer u dat de wettelijke vertegenwoordiger van uw pleegkind het laatste woord heeft over de toestemming om beeld- en geluidsmateriaal van uw pleegkind te plaatsen op sociale media. Stem daarom de voorwaarden voor het delen via sociale media secuur af. En deel belangrijke gebeurtenissen altijd eerst met de ouders van uw pleegkind en pas daarna, -mits met toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger en ook door uw pleegkind op prijs gesteld!- op sociale media.
Als ouders met gezag en uw pleegkind geen bezwaar hebben tegen het plaatsen van persoonlijk beeld- en geluidsmateriaal, blijf u dan bewust dat uw berichten door iedereen kunnen worden gelezen, als u uw privacyinstellingen niet correct instelt. En dat deze voor altijd online vindbaar blijven. (Bedenk ook: hoe goed u uw account ook afschermt, uiteindelijk is alles wat online staat met een beetje moeite voor iedereen zichtbaar).
Stel uzelf de vraag: ‘Hoe denkt mijn pleegkind later over de jeugdfoto’s die er van hem/haar rondgaan op het internet?’Is de ouder blij met een foto van hem of haar samen met zijn/haar kind op jouw facebookpagina, voorzien van jouw onderschrift? Of een vrolijke foto van een uitje van jouw pleeggezin? Is hij of zij blij en trots of is het zien van de beelden een pijnlijke confrontatie met het feit dat het kind niet thuis woont?
Als uw pleegkind en zijn wettelijke vertegenwoordiger toestemming hebbent gegeven voor het maken van foto’s, films en/of geluidsopname, betekent dat niet automatisch dat zij ook toestemming geven voor het publiceren van dat materiaal op het internet (of elders). Hiervoor is aparte toestemming nodig!
Als alleen toestemming is gegeven voor het plaatsen van materiaal op bijv. facebook, dan mag u het materiaal niet zonder aparte toestemming op een ander medium publiceren. En…uw pleegkind of zijn wettelijke vertegenwoordiger kan een eerder gegeven toestemming altijd intrekken!
Portret- en auteursrechten blijven na plaatsing op sociale media in principe in stand. Maar in veel gevallen geeft u het medium waarop u de foto plaatst wel toestemming om het materiaal te gebruiken Bijvoorbeeld in advertenties. Door gebruik te maken van het medium hebt u de algemene voorwaarden, waarin de toestemmingsverklaring is opgenomen, geaccepteerd.
Facebook heeft een formulier om foto’s te verwijderen die zonder toestemming genomen zijn of onrechtmatig gepubliceerd zijn. Typ: https://www.facebook.com/help/contact/144059062408922 of google ‘Facebook schenking van privacyrecht’. Uw 12-plus pleegkind kan dit formulier zelf invullen. De wettelijke vertegenwoordiger van uw 12-min pleegkind kan via dit formulier namens uw pleegkind verzoeken om het materiaal te verwijderen. U, als pleegouder kunt dit niet, tenzij u pleegoudervoogd bent. Helaas verwijdert Facebook de foto’s alleen als nationale of internationale wetgeving hen hiertoe dringt. Uw pleegkind of zijn wettelijke vertegenwoordiger moet zelf de geschonden wetgeving meesturen.
Heeft uw pleegkind (aanstootgevende of seksueel getinte) foto’s gestuurd (sexting) die door anderen zijn doorgestuurd?
Maak uw pleegkind dan duidelijk dat degene die de foto’s zonder toestemming doorstuurde de privacywet overtreedt. Niet uw pleegkind zelf. Het is hooguit ‘niet zo slim’ geweest. Vraag uw pleegkind hoe hij wil dat u helpt en bespreek de situatie met de direct betrokkenen (o.a. wettelijke vertegenwoordiger, pleegzorgwerker, gezinsvoogdijwerker). De website Helpwanted.nl, biedt concrete hulp en advies aan u, uw pleegkind, de hulpverleners en school, als uw pleegkind onverhoopt in een akelige sociale media-situatie is beland.
Ik hoop dat ik u met deze uitleg en handvatten wat verder wegwijs heb kunnen maken rondom de gedragsregels op sociale media. Natuurlijk is de lijst niet volledig. Hebt u meer tips en adviezen die helpend zijn voor andere pleegouders of betrokkenen? Deel ze dan hieronder of mail me: e.engelhart@pleegzorggedoe.nl. Ik zorg dan dat ze toegevoegd worden aan de tips.
Delen wordt zeer gewaardeerd. Zo kan ik mijn steentje bijdragen aan een duurzame pleegzorg en een hoopvolle toekomst voor uithuisgeplaatste kinderen, hun ouders, pleegouders en andere betrokkenen.
Groet, Eline